Bolero, country và 'nhạc kinh điển'

Ca sĩ Rod Stewart thành công với loạt album các ca khúc của Great American Songbook - Ảnh: GIGWISE

Có một thời gian ngắn ngủi, các ca sĩ nổi tiếng Việt Nam đều tuyên bố "tôi thích nhạc rock", "tôi sẽ hát nhạc rock".

Có một thời gian ngắn ngủi khác, lại gặp những tuyên bố "tôi yêu hip hop", "tôi thích nhạc rap từ lâu". Nhưng những dòng nhạc phương Tây này không đủ sức thành cơn sốt như bolero hiện nay.

Bolero khó có thể giải thích là dòng nhạc hay trào lưu, vì có nét tương đồng với cả nhạc country lẫn các ca khúc thuộc dạng "sách nhạc kinh điển của Mỹ" (Great American Songbook).

1 Thể loại country là một điểm dừng quen thuộc của các ngôi sao nhạc pop, nhạc rock đâu đó ở giai đoạn cuối sự nghiệp của mình. Country là một dòng chảy âm thầm hiền hòa, một bến cảng bình yên, thể loại được người Mỹ hết sức ưa chuộng và không cần phải quá tìm tòi, phá cách. 

Lionel Richie, Steven Tyler của nhóm Aerosmith, rồi Cindy Lauper đều tìm đến nhạc country mấy năm gần đây. Darius Tucker - giọng hát chính của nhóm rock Hootie & The Blowfish - rất thành công ở thập niên 1990 khi hát solo - đã chuyển hẳn sang nhạc country và là người da màu đầu tiên nhận được giải Nghệ sĩ mới xuất sắc nhất năm 2009 do Hiệp hội Âm nhạc đồng quê trao tặng.

Đôi khi nhạc country trở thành trào lưu thịnh hành, chiếm lĩnh các bảng xếp hạng, như ở thập niên 1970 với Glen Campbell, John Denver, Dolly Parton... Ở thập niên 1990, nhờ Garth Brook, country trở thành hiện tượng toàn cầu với những chuyến lưu diễn thế giới thành công rực rỡ. Ở những năm 2000, thế hệ thứ sáu của nhạc đồng quê lại có những gương mặt hết sức tươi trẻ như Carrie Underwood và đặc biệt là Taylor Swift.

2 Bolero cũng vẫn luôn là dòng chảy ngầm như nhạc đồng quê; thi thoảng có những giai đoạn cao trào, người người nhà nhà tuyên bố hát bolero.

Nhưng nếu bolero là một thể loại như country thì phải luôn có những sáng tác mới thành công. Trong khi đó, hầu hết ca khúc bolero được trình bày trong album mới hoặc biểu diễn trên sân khấu hiện nay đều là những bài hát cũ, sáng tác từ thập niên 1960-1970. 

Thi thoảng có vài sáng tác mới có thể đứng bên cạnh những bài hát cũ như Duyên phận (sáng tác của Thái Thịnh). Điều này cũng giống như Crazy của Willie Nelson viết năm 1961 nhưng dễ dàng xếp cạnh những sáng tác từ thập niên 1930-1940.

Lúc này, bolero lại tương tự Great American Songbook.

3 Được sáng tác trong những thập niên 1920-1950, Great American Songbook thoạt tiên dành cho các vở nhạc kịch Broadway hoặc phim ca nhạc Hollywood. Với sự sàng lọc không thể tốt hơn của công chúng, một số ca khúc vượt ra khỏi khuôn khổ của vở nhạc kịch và có đời sống riêng biệt.

Khi ca khúc đi cùng các bộ phim hay vở kịch nổi tiếng, có thể khán giả sẽ còn nhớ Over the rainbow là từ The wizard of Oz, Moon river là từ Breakfast at Tiffany’s, nhưng sẽ ít ai nhớ My funny Valentine là từ vở Babes in arms. 

Giữa rất nhiều bản nhạc trong phim Sun Valley Serenade, người ta chỉ còn nhớ tới bài At Last, dù rằng bài Chattanooga Choo Choo có vị trí quan trọng hơn trong phim. Chính người nghe, chính khán giả là nơi quyết định bài hát nào sống được bên ngoài cái nôi ban đầu.

Rồi đến sự sàng lọc khắc nghiệt hơn của thời gian. Vô số ca khúc viết trong các thập niên đó chỉ còn trên dưới 100 bài sống mãi với thời gian.

Hầu hết các ca sĩ đến một giai đoạn nào đó trong sự nghiệp đều sẽ lật lại cuốn sách nhạc kinh điển này, chọn hát vài bài hoặc ghi âm cả album. Người làm điều này thành công nhất là Rod Stewart ở những năm đầu 2000 với loạt album đến 5 đĩa.

Từ một phong cách hoàn toàn khác hẳn, Lady Gaga khiến nhiều người bất ngờ khi có trọn một album song ca cùng giọng hát lão làng Tony Bennett, hát lại toàn những bản nhạc cũ xưa trong đĩa Cheek to cheek năm 2014.

Ngay cả những cây bút viết nhạc hàng đầu như Bob Dylan cũng không hề ngại ngần hát lại những bản nhạc này ở hai album Shadows in the night (2015) và Fallen Angels (2016).

Sự đón nhận của người nghe với việc biểu diễn lại Great American Songbook là khá khác biệt. Đĩa Stardust (2004) của Rod Stewart mang lại giải Grammy đầu tiên trong sự nghiệp 50 năm, nhưng vẫn có những nhận xét Rod đã "xé sách nhạc Mỹ" hơn là tôn vinh.