Biển Đỏ có gì mà Mỹ lập liên quân 10 nước để bảo vệ?

Tuyến đường biển nhộn nhịp hàng đầu

Biển Đỏ là vùng vịnh thuộc Ấn Độ Dương, nằm giữa châu Á và châu Phi. Vùng nước này tiếp giáp vịnh Aqaba, vịnh Sinai và vịnh Suez - nơi đặt kênh đào Suez - về phía bắc. Ở phía nam, Biển Đỏ tiếp giáp vịnh Aden và đổ ra Ấn Độ Dương.

Nếu đi từ Ấn Độ Dương qua vịnh Aden, đi hết Biển Đỏ và vượt kênh đào Suez, tàu thuyền sẽ đến được Địa Trung Hải và dễ dàng hướng đến các nước châu Âu.

Với vị trí địa lý chiến lược như vậy, Biển Đỏ giúp tàu thuyền đi từ châu Âu ra Ấn Độ Dương mà không cần vòng qua châu Phi. Điều đó biến vùng nước này trở thành một trong những tuyến đường giao thương nhộn nhịp nhất thế giới.

Theo tạp chí Economist ngày 20-12, có đến 20% lượng container toàn cầu, 10% thương mại đường biển, 8-10% lượng khí tự nhiên và dầu mỏ vận chuyển bằng đường biển toàn cầu phải đi qua Biển Đỏ và kênh đào Suez.

Tuy nhiên, tuyến đường này đang đứng trước nguy cơ bị chặn khi nhóm phiến quân Houthi đến từ Yemen đe dọa tấn công bất kỳ tàu nào qua Biển Đỏ và hướng đến Israel.

Trong tuyên bố được đưa ra ngày 9-12, Houthi nói sẽ chỉ ngừng việc này khi Israel nhượng bộ một số quyền lợi cho người dân Palestine ở Dải Gaza.

Lo ngại nguy hiểm, một loạt công ty phụ trách việc vận chuyển 95% hàng hóa đi qua kênh đào Suez đã tuyên bố tạm ngừng sử dụng tuyến Biển Đỏ, mà chuyển sang tuyến đường vòng qua châu Phi, khiến thời gian vận chuyển hàng từ châu Á sang Bắc Âu tăng từ 31 lên đến 40 ngày.

Nếu tuyến Biển Đỏ không an toàn trở lại, hàng loạt tàu chở hàng trên toàn thế giới sẽ cập bến muộn, việc chuỗi cung ứng toàn cầu bị đứt gãy là không thể tránh khỏi.

Đề xuất ba bước duy trì tự do hàng hải

Thực tế trên yêu cầu sự chung tay giải quyết của không chỉ các quốc gia tiếp giáp Biển Đỏ, mà còn của cả cộng đồng quốc tế.

Mỹ, Anh và Pháp hiện đã có tàu chiến hiện diện trên vùng biển này và đã bắn hạ hàng chục máy bay không người lái (drone) cùng tên lửa của Houthi trong nhiều tuần qua.

Tuy nhiên, cách tiếp cận này khó duy trì lâu khi số tên lửa đất đối không được các nước phương Tây sử dụng trị giá cao hơn hàng trăm lần các drone giá rẻ của Houthi.

Do đó, tạp chí Economist đề xuất hướng tiếp cận ba bước. Bước thứ nhất là yêu cầu sự hiện diện đông đảo của hải quân các nước tại khu vực Trung Đông.

Ngày 18-12, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin tuyên bố thành lập liên quân 10 nước bảo vệ Biển Đỏ. Ngoài Mỹ, liên quân này có sự tham gia của các lực lượng hải quân hùng mạnh như Anh, Pháp, Ý, Tây Ban Nha...

Tạm thời, nhiệm vụ của lực lượng này là bảo vệ tàu bè qua lại. Trong thời gian dài, liên quân trên có thể cân nhắc thiết lập một hành lang an toàn nơi các hệ thống phòng không có thể phản ứng nhanh trước các cuộc tấn công.

Bước thứ hai là lấy ngoại giao làm trọng tâm. Saudi Arabia, một trong những nước tiếp giáp Biển Đỏ lớn nhất, sắp đạt được thỏa thuận ngừng bắn với Houthi. Thỏa thuận này được kỳ vọng sẽ chấm dứt cuộc chiến tàn phá Yemen suốt 9 năm qua.

Riyadh có thể đưa vào thỏa thuận này những điều khoản yêu cầu chấm dứt các cuộc tấn công trên biển.

Cuối cùng, trong trường hợp những lựa chọn trên không hiệu quả, các nước có thể cân nhắc việc tấn công Houthi. Cả Houthi và những nước hậu thuẫn lực lượng này đều không mong xung đột khu vực bùng nổ lớn hơn. Do đó, họ có thể sẽ cân nhắc nhượng bộ nếu bị răn đe vừa đủ.

Máy bay không người lái từ Yemen nghi tấn công tàu chiến Mỹ ở Biển Đỏ

Tàu chiến của hải quân Mỹ đã bắn hạ một máy bay không người lái (drone) phóng từ Yemen, trong lúc tàu này đang hoạt động ở Biển Đỏ.