Bài học xương máu từ các vụ cháy thảm khốc - Kỳ 1: Đêm vui chơi kinh hoàng ở vũ trường Brazil

Nhiều bài học đớn đau được rút ra đã định hình các quy chuẩn mới về an toàn phòng cháy chữa cháy và xây dựng để cuộc sống an toàn hơn.

Tối ngày 6-9-2022, vụ hỏa hoạn thảm khốc đã bùng lên ở cơ sở karaoke An Phú, Bình Dương, làm chết 32 người. Hầu hết nạn nhân đều là những cô gái trẻ đang tuổi đôi mươi. Và đây chỉ là một trong rất nhiều vụ hỏa hoạn dẫn đến hậu quả bi thương ở Việt Nam và nhiều nước trên thế giới. Trong đó, rất nhiều vụ cháy đã cướp đi hàng chục, thậm chí hàng trăm sinh mạng con người...

242 người chết, 636 người bị thương

Một bà mẹ than khóc bên quan tài người con thân yêu đã ra đi Ảnh: AFP

Trước đó, rạng sáng ngày 5-8, một vụ hỏa hoạn cũng bùng phát tại quán bar Mountain B ở huyện Sattahip thuộc tỉnh Chonburi (Thái Lan) làm 13 người chết và 44 người bị thương, sau đó có thêm 10 người bị thương tử vong trong bệnh viện. Quán bar hoạt động không đúng giấy phép, sử dụng vật liệu cách âm dễ cháy và cửa ra duy nhất lại bị chặn.

Ngược thời gian trở lại rạng sáng định mệnh chủ nhật 27-1-2013, một ngọn lửa cũng bùng phát thành hỏa hoạn kinh hoàng tại câu lạc bộ khiêu vũ Kiss ở Santa Maria, một thị trấn đại học thuộc bang miền nam Rio Grande do Sul, Brazil. Tất cả 242 người chết và 636 người bị thương. Khoảng 90% nạn nhân chết do ngạt khói chứ không phải bị bỏng.

Câu lạc bộ Kiss rộng 615m2 có sức chứa tối đa 700 người nhưng hôm đó có đến 1.200-1.300 người tham dự buổi họp mặt vui chơi do các sinh viên Đại học Liên bang Santa Maria tổ chức. Hầu hết nạn nhân là sinh viên từ 17-30 tuổi, trong đó có Fernanda, con gái rượu của ông Jorge Malheiros. Ở tuổi 18, Fernanda tràn trề mơ ước theo đuổi ngành nông nghiệp.

Chín năm sau thảm kịch, ông Jorge Malheiros vẫn không quên. Ông kể với tạp chí Veja (Brazil) hôm cuối tuần trước đêm kinh hoàng đó, ông đến Santa Maria và cùng con gái đi siêu thị. Ông nhìn thấy câu lạc bộ Kiss nên hỏi con gái đã từng vào đó chưa. Fernanda trả lời ai học đại học cũng đều vào đó.

Lúc đó, ông đã cảm thấy bất an vì câu lạc bộ chỉ có một cánh cửa nhỏ ra vào và một bức tường. 5h sáng hôm sau, một người bạn đánh thức vợ chồng ông sau khi biết hung tin. Vợ chồng ông hộc tốc đến hiện trường. Hơn 200 thi thể nằm dài trong phòng tập thể dục chờ nhận dạng. Khoảng 5h chiều, sau ba lần thất thần ra vào phòng tập thể dục, ông mới nhận ra bộ quần áo con gái đã mặc và sợi dây chuyền nhỏ của con.

Trong bài viết đăng trên trang Thư viện quốc gia về y học (Mỹ), TS Bishara Atiyeh mô tả lửa bắt đầu bùng lên khoảng 2h30 sáng lúc ban nhạc Gurizada Fandangueira bắn pháo hoa lên trần sân khấu. Đây là pháo hoa giá rẻ dùng ngoài trời thay vì loại pháo hoa dùng trong nhà đắt tiền. Vài giây sau, mút cách âm trên trần bắt lửa. Bình cứu hỏa duy nhất bị hỏng. Lửa lan ra cực nhanh tỏa luồng khói dày và độc.

Mọi người hoảng loạn xô đẩy chạy về hướng lối ra duy nhất. 46 giây sau đám cháy, các thanh niên trẻ không còn di chuyển được nữa. Thi thể người chết và người bị thương nằm la liệt. Thanh tra cảnh sát Sandro Meinerz ngậm ngùi nói: "Thật khủng khiếp, bên trong giống như phim tàn sát người Do Thái. Các thi thể nằm chồng lên nhau. Chúng tôi phải dùng xe tải chuyển xác và phải mất khoảng sáu tiếng mới đưa hết thi thể đi".

Các bị cáo Mauro Hoffmann, Luciano Bonilha, Elissandro Spohr và Marcelo de Jesus (từ trái sang) - Ảnh: TJRS

Hàng loạt sai sót về phòng cháy chữa cháy

Trang web IFSEC Global (Anh) nhận xét những sai sót về an toàn phòng cháy chữa cháy là nguyên nhân dẫn đến cái chết oan nghiệt của 242 nạn nhân. Bốn người bị truy tố gồm hai chủ câu lạc bộ Elissandro Spohr và Mauro Hoffmann cùng hai thành viên ban nhạc Gurizada Fandangueira gồm Marcelo de Jesus và Luciano Bonilha. 

Theo đơn kiện của Bộ An ninh công cộng, hai chủ câu lạc bộ đã sử dụng mút xốp dễ cháy ốp trên tường và trần. Spohr khai mình là người quyết định ốp thêm lớp mút để cách âm.

Đơn kiện xác định hai chủ câu lạc bộ khi thuê ban nhạc Gurizada Fandangueira đều biết ban nhạc sẽ bắn pháo hoa nhưng không ngăn cản, để cho khán giả vào quá đông, không bảo đảm các điều kiện sơ tán và an toàn cho các sự kiện biểu diễn đông người và không huấn luyện về phòng cháy chữa cháy cho các nhân viên.

Marcelo de Jesus - ca sĩ chính của ban nhạc - là người cầm thiết bị bắn pháo hoa lên trần nhà. Luciano Bonilha với vai trò trợ lý sân khấu của ban nhạc khai mình là người mua thiết bị bắn pháo hoa và kích hoạt bắn pháo hoa.

Ngoài bình cứu hỏa không đủ, câu lạc bộ Kiss không có đèn chiếu sáng dự phòng, chuông báo động, hệ thống phun nước. Giấy phép hoạt động do sở cứu hỏa cấp đã hết hạn vào tháng 8-2012 và đang trong quá trình gia hạn. Hiện trường chỉ có một lối ra duy nhất, không cửa sổ, không cửa hông hay cửa sau và không đủ lối thoát hiểm.

Lực lượng cứu hỏa phải phá các bức tường phía trước và bên hông mới vào được bên trong. Các rào chắn bằng kim loại có chức năng giữ mọi người xếp hàng trật tự vào câu lạc bộ hóa ra đã ngăn không cho các nạn nhân chạy ra ngoài. Trong bối cảnh khói nghi ngút và không khí hoảng loạn, nhiều người mất phương hướng đã nhầm biển báo nhà vệ sinh với lối thoát hiểm. Khoảng 50 thi thể được tìm thấy trong hai nhà vệ sinh.

Sau thảm kịch, bang Rio Grande do Sul đã thông qua đạo luật được gọi là "Luật Kiss" quy định các tiêu chuẩn về an toàn, phòng chống cháy trong các tòa nhà và các khu vực có nguy cơ xảy ra hỏa hoạn. 

Đạo luật có hiệu lực từ tháng 1-2014 ấn định thời hạn để các tòa nhà và các khu vực có nguy cơ lắp đặt hệ thống báo cháy và vòi phun nước tự động, bảng hướng dẫn trong tình huống khẩn cấp, lối thoát hiểm khẩn cấp, hệ thống đèn khẩn cấp, thay đổi các thiết bị dễ bắt lửa, bố trí vật dụng cách nhiệt, thiết bị hút khói, lối dành cho cứu hỏa, thiết lập kế hoạch sơ tán và đào tạo nhân viên về phòng cháy chữa cháy...

Câu lạc bộ Kiss lúc xảy ra hỏa hoạn - Ảnh: jcnet.com.br

Trong vụ cháy khách sạn - sòng bạc MGM Grand ở Las Vegas (Mỹ), có những khoảnh khắc quyết định đã cứu sống nhiều mạng người.

Kỳ tới: Tình người trong khói mù hỏa hoạn

Vụ cháy quán karaoke An Phú: Còn 3 nạn nhân chưa xác minh được nhân thân

TTO - Đại tá Trịnh Ngọc Quyên - giám đốc Công an tỉnh Bình Dương - chỉ đạo khẩn trương thu thập thông tin, chứng cứ để điều tra, xử lý vụ án hình sự 'vi phạm các quy định về phòng cháy chữa cháy', xảy ra tại quán karaoke An Phú, TP Thuận An.