8 đập Trung Quốc chặn 40 tỉ m3 nước sông Mekong khiến mức nước xuống thấp kỷ lục

Đập Cảnh Hồng ở tỉnh Vân Nam, Trung Quốc

Theo nghiên cứu của Mekong Freedom Network, 8 đập thủy điện chắn ngang sông Mekong (Lan Thương) trên đất Trung Quốc đã giữ lại tổng cộng hơn 40 tỉ m³ nước cho các mục đích phát điện, tưới tiêu... 

Đây là một trong số nguyên nhân chính khiến dòng chảy sông Mekong trở nên bất thường những ngày qua.

Các nhà hoạt động môi trường ở Thái Lan cho biết mực nước thấp nhất họ quan sát được trên sông Mekong là khi đập Cảnh Hồng, thuộc tỉnh Vân Nam (Trung Quốc) giảm mức xả nước xuống chỉ còn 500 m³/giây. 

Đến ngày 18-7, Cảnh Hồng tăng lượng nước xả lên 1.000 m³/s, tuy nhiên nước sông Mekong ở vài tỉnh phía bắc và đông bắc Thái Lan vẫn chưa phục hồi, khiến các hoạt động như giao thông đường thủy, đánh bắt cá, bơm nước... đều bất khả thi.

Nhìn chung, các chuyên gia chỉ ra 3 nguyên nhân chính khiến mực nước sông Mekong ở Thái Lan, Lào, Campuchia, Việt Nam xuống thấp kỷ lục: lượng mưa năm nay giảm; đập Cảnh Hồng xả ít nước; đập Xayaburi ở Lào chạy thử nghiệm.

Cồn cát lộ ra trên sông Mekong đoạn chảy qua Thái Lan do mực nước xuống thấp - Ảnh: Chiang Rai Times

Bà Pianporn Deetes - giám đốc chiến dịch của Tổ chức Sông ngòi quốc tế tại Thái Lan (International Rivers) - kêu gọi đã đến lúc chính phủ các quốc gia trong khu vực cần nỗ lực kiểm soát việc khai thác sông Mekong.

Bà Pianporn nhận định các biểu hiện như mực nước thấp bất thường, sự xuất hiện của cồn cát và ghềnh đá dưới đáy sông, cá chết hàng loạt, trạm bơm ngưng hoạt động... chỉ là "khởi đầu" của một viễn cảnh xấu phía trước.

Từ đây cho đến tháng 10, khi đập Xayaburi ở Lào trữ nước để chính thức đi vào hoạt động, tình hình chưa biết khi nào sẽ cải thiện.

"Hôm nay chỉ mới có 2 đập thủy điện giữ nước mà chúng ta đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Vẫn còn 28 đập khác ở Trung Quốc và 11 đập ở Lào đã được lên kế hoạch..." - bà Pianporn băn khoăn.

Báo Trung Quốc "né" thủy điện

Sau khi báo chí Đông Nam Á đồng loạt đưa tin về sông Mekong, hôm nay (22-7), Tân Hoa xã của Trung Quốc cũng chạy bản tin về "mực nước thấp kỷ lục" trên sông Mekong trong đầu mùa mưa.

Tuy nhiên, hãng thông tấn của Trung Quốc chỉ dẫn lại đúng một thông tin từ Ủy hội sông Mekong (MRC), rằng lượng mưa ở lưu vực sông Mekong từ đầu năm nay kém (do đó sông Mekong thiếu nước), mà không đề cập chữ nào đến hoạt động của thủy điện Cảnh Hồng.

TTO - Các chuyên gia lo ngại những ảnh hưởng trực tiếp của hệ thống đập thủy điện trên dòng chính sông Mekong bắt đầu biểu hiện rõ, báo hiệu một tương lai bất định cho cả khu vực.